Op amper te doorgronden wijze zijn we vorige week van porselein op baksteen beland. Baksteen is stukken robuuster dan porselein en dat zal dan ook de reden zijn waarom baksteen wordt gebruikt om dingen te maken die staan als een huis.

Om allerlei goede redenen kan baksteen eigenlijk niet meer. Dat wil zeggen: de originele klomp klei. Geen nood: er zijn bakstenen van alternatief materiaal.

Uiteraard kan in puin gesloopt baksteen en ander bouwmateriaal gerecycled worden tot nieuwe bakstenen. Het kan luchtiger: piepschuimen bakstenen, ja zelfs de sigarettenpeuken van de straat en smog in baksteen. En willen we helemaal “netjes” bouwen dan alleen nog met de “slimme baksteen”.

Wie nog betere bakstenen ideeën heeft kan een gooi doen naar de Brick Award 2018 (prijs voor bijzondere keramische architectuur).

Bakstenen reliëfs zijn al zo oud als het baksteen zelf. In Irak probeert men het oeroude Babylon te restaureren. Het moet een stad met veel baksteen zijn geweest. Met op de gevels reliëfs zoals deze.

Ze wisten het misschien zelf niet, maar Henry Moore en Brad Spencer zijn zonder meer schatplichtig aan die Babylonische reliëfs.

Henry Moore – Wall Relief No. 1, 1955. Gesloopt in 2010, terug geplaatst in 2015.

Brad Spencer – Life is an open book, 2002.

Meer baksteen door de jaren heen.

Robert Arneson – Sinking Brick Plates, 1969.

Herman Makkink – Getordeerde Torens (Wokkels), 1988.

David Mach – Darlington Brick Train, 1997.

Andy Goldsworthy – Stone River (at the Aspen Institute, Colorado), 2006.

Karel Vreeburg – Getwiste ringen in rode baksteen, 2012.

Van zachte klei naar keiharde baksteen. Maar kun je baksteen ook doen smelten? Jawel.

Alex Chinneck – A pound of flesh for 50p – the melting house, 2014.

Met deze performance van Rood Kok zijn we dan weer terug bij de conceptualiteit van Carl Andre (de bakstenen vloer).

Het hoofd boven dit artikel is bedacht door Antony Gormley. Deze ‘Brick Man’ is er nooit gekomen.

Gewoon een paar lossen opmerkingen:

1) Baksteen is als materiaal voor kunst eigenlijk heel lomp, met uitzondering van de reliëfs en waar baksteen niet het materiaal is waarvan de kunst is gemaakt maar het of een onderwerp (bv de ‘sinking plates’).

2) Om allerlei goede redenen kan baksteen eigenlijk niet meer. Dat wil zeggen: de originele klomp klei. Ik neem aan dat de redenen het basismateriaal en de benodigde energie zijn. Bouwen is iha een bijzonder slechte activiteit: kost veel energie, stoot veel CO2 uit (energieverbruik maar zeker ook het harden van beton).

De footprint van baksteen(kunst) is te hoog vermoed ik.

3) Als oorspronkelijk Rotterdammer (eigenlijk Schiedammer) vroeg ik mij af waarom ik mij Wall Relief I van Moore niet kon herinneren. Even gecheckt waar je die vindt : Op het Weena, vlak bij de tunnel, vlak voor het CS komend vanaf Schiedam aan de rechterkant. Een slecht punt voor kunst : verkeerstechnisch heb je je aandacht echt ergens anders en lopend kom je daar eigenlijk niet. Aan de andere kant: verrassend punt als je verdwaalt.

Oh, en Brad Spencer is wat mij betreft topper van de dag.

Nog een topper van de dag: Alex Chinnek, geweldig. En ik heb persoonlijk altijd wat moeite [zeg nou maar gewoon dat je het oplichterij en nieuwe kleren van de keizer vindt] met een conceptuele werkje als Equivalent 8 [o nee, er zijn er dus nog 7?!].

En Ben Grimm natuurlijk! https://www.google.nl/search?q=ben+grimm&client=firefox-b&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwiJn4bz-5vSAhVEKMAKHUx4BxcQ_AUICCgB&biw=1366&bih=657

Op Erve Woldhuis (landgoed Twickel in Twenthe) bevindt zich een depot voor historische bouwmaterialen. Sloopbedrijven halen hun ijzeren bal door oude gebouwen waardoor de berg bouwafval steeds groter wordt. Hergebruik van oude bakstenen is bedrijfseconomisch misschien geen goede zaak maar past in het ‘cradle to cradle’ principe. Ontmantelen en hergebruik, ook dat is kunst, kunst voor alle dagen. Het depot wordt bemand door licht verstandelijk gehandicapten die geen haast hebben, geheel in overeenstemming met de oude bouwmaterialen.

@4 En dat leidt misschien dan weer tot https://nl.wikipedia.org/wiki/Ecokathedraal

Ik zie een nieuw projectje waar m’n haakse slijper overuren kan maken. :’)

Mijn commentaar op deze K.O.Z

@1: Zo kan men baksteen produceren. Of deze elektrische ovens, maar dan wel van energie voorzien door niet fossiel opgewekte elektriciteit.

@4: hergebruik van baksteen kan alleen als het oude muren gemetseld met kalkmortel zijn. Bakstenen uit moderne muren die met cementmortel zijn gemetseld zijn niet meer te gebruiken.

@2: “En ik heb persoonlijk altijd wat moeite [zeg nou maar gewoon dat je het oplichterij en nieuwe kleren van de keizer vindt] met een conceptuele werkje als Equivalent 8 [o nee, er zijn er dus nog 7?!].”

Ja, die zijn er! Ik heb alleen deze hier gebruikt (nr. VIII in het Tate) omdat en paar jaar na de aan koop van dit werk nogal wat kritiek over zich heen kreeg.

Maarrr….. Oorspronkelijk horen de 8 stukken bij elkaar. Ze zijn echter na de allereerste tentoonstelling in 1966 los van elkaar verkocht. In 1995 maakte Carl Andre “Sand-lime instar”, een reproductie van het origineel en die reproductie zien we bij overzichtstentoonstellingen terug. Lees deze recensie uit 1995 (minimalisme a la Mondriaan of Doesburg) of bekijk dit filmpje waarin op 1 min. 30 Sand-Lime Instar voorbij komt.

Welkom in het café! Er mag dan wel geen lockdown meer zijn, maar hier kunt u onder het genot van een virtueel drankje, nootje en/of kaasplankje nog steeds gegarandeerd corona-vrij alles besproken worden wat elders off topic is.

Wachtwoord kwijt? Geef je emailadres op, dan sturen we je een mail met instructies